Jak doskonale wiadomo, w ludzkim organizmie bytują ogromne liczby mikroorganizmów. Znajdują się one m.in. na naszej skórze, w przewodzie pokarmowym czy drogach oddechowych. Niektóre z nich stanowią tzw. naturalną florę fizjologiczną, mającą wpływ na poprawne funkcjonowanie organizmu. Nierzadko jednak stanowią one silny czynnik chorobotwórczy. I właśnie do tej drugiej grupy należą nużeńce, czyli pasożyty z rodziny roztoczy często zamieszkujące okolice narządu wzroku.
U człowieka wystąpić mogą dwa rodzaje nużeńców. Pierwszym z nich jest nużeniec ludzki (demodex folliculorum) najczęściej bytujący w mieszkach włosowych, którego rozmiary osiągają 0,3 -0,4mm. W sposób mechaniczny może on drażnić cebulki włosowe rzęs, a produkty przemiany jego materii mogą powodować reakcje alergiczne. Drugim gatunkiem jest nużeniec krótki (demodex brevis) o długość nieprzekraczającej 0,3mm, najczęściej występujący w gruczołach łojowych, m.in. w gruczołach Meiboma znajdujących się na brzegach naszych powiek. Stanem chorobowym, który wywoływany jest obecnością nużeńców jest tzw. nużyca, inaczej demodekoza.
Przez wzgląd na ograniczone możliwości przeżycia poza organizmem żywym, do zainfekowania nużeńcami dochodzi jedynie przy bezpośrednim kontakcie z nosicielem. W związku z tym, do dróg zakażenia zaliczyć można m.in. użytkowanie wspólnych ubrań, ręczników, czy korzystanie z tych samych kosmetyków (np. tuszy do rzęs, testerów w drogeriach).
Warto zaznaczyć, iż szacunkowo, nużeniec występuje aż u 60% populacji. Najbardziej narażone na zakażenie są osoby starsze (częstość infekcji wzrasta wraz z wiekiem), posiadające osłabioną odporność a także chorzy na cukrzycę. Dodatkowo do grupy podwyższonego ryzyka zalicza się osoby, u których wykonano zabiegi kosmetyczne okolic oczu i twarzy takich jak np. przedłużanie rzęs.
W obrębie oka, zakażenie nużeńcem uwidaczniać się może jako uporczywe i nawracające zapalenie brzegów powiek i spojówek. Do częstych objawów należą: pieczenie, świąd, uczucie piasku, zaczerwienienie oraz zespół suchego oka. Te drobne pasożyty niejednokrotnie towarzyszą dolegliwościom takim jak trądzik różowaty, zmiany łojotokowe skóry czy nieprawidłowy wzrost lub wypadanie rzęs.
Jedną z najskuteczniejszych metod diagnostyki nużeńca jest mikroskopowe badanie rzęs. Obserwacja włosków w powiększeniu 100-400x nie tylko pozwala na ustalenie czynnika etiologicznego, ale również ocenę jakościową (wyodrębnienie osobników dorosłych, larw, jajeczek) jak i ilościową (o stanie chorobowym można mówić kiedy liczba nużeńców przekracza 5 osobników/mm2). Dzięki temu, w łatwy sposób można również sprawdzić skuteczność ustalonego sposobu leczenia.
Podsumowując, dzięki swoim mikroskopijnym rozmiarom oraz podobieństwu objawów z innymi często pojawiającymi się stanami chorobowymi oka, nużeńce bardzo sprytnie adoptują się do warunków bytowania w okolicach narządu wzrokowego. W związku z tym osoby nimi zakażone bardzo często nie są ich świadome, co w konsekwencji prowadzi do błędnych sposób radzenia sobie z problematycznymi symptomami.
Bibiografia:
- Demodekoza – co to za choroba?, eDermatologiaNews, dr n. med. Marta HASSE-CIEŚLIŃSKA, dr n. med. Honorata KUBISIAK-RZEPCZYK.
- Demodekoza – patofizjologia, leczenie oraz ocena skuteczności terapii z zastosowaniem maści z metronidazolem oraz maści z tlenkiem rtęci, Aleksandra Sędzikowska.
- https://nuzeniec.com.pl/opis-choroby/
- https://instytutoka.pl/nuzeniec-demodex/